Przedwojenna kolekcja prac Maksymiliana Antoniego Piotrowskiego w Muzeum Miejskim w Bydgoszczy

W Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy znajduje się niezwykle cenna kolekcja dzieł Maksymiliana Antoniego Piotrowskiego (1813-1875) – wybitnego artysty i bydgoszczanina, który swoją twórczością wpisał się w nurt polskiego malarstwa XIX w. Jego dorobek obejmuje szeroki zakres tematów, w tym: sceny rodzajowe, historyczne, portrety i obrazy religijne. Twórczość Piotrowskiego była wielokrotnie prezentowana w muzeum w Bydgoszczy, zarówno podczas wystaw monograficznych, jak i zbiorowych, zyskując uznanie nie tylko wśród lokalnej publiczności, lecz także w kręgach krytyków sztuki. Kompozycje Piotrowskiego ukazują wyraźną dwoistość stylistyczną i tematyczną jego malarstwa – z jednej strony czerpią z tradycji szkoły niemieckiej, z drugiej zaś emanują głębokim przywiązaniem do polskich wartości i tożsamości narodowej. Dziś dzieła artysty zgromadzone w bydgoskim muzeum nie tylko dokumentują ewolucję jego stylu i warsztatu, ale stanowią także cenne świadectwo epoki, w której powstały.

Tworzenie kolekcji rozpoczęto  w 1927 roku, kiedy od rodziny artysty zakupiono do zbiorów Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy pierwsze prace Piotrowskiego. W „Katalogu Miejskiej Galerii Obrazów i Rzeźb” z tego roku odnotowano, że w Muzeum znajdowało się 19 dzieł artysty, tj. 10 prac olejnych, 3 akwarele, 2 rysunki i 4 szkice, m.in. „Scena balkonowa”, „Błękitna grota na Capri” oraz „Mnisi pod Neapolem”. Dzięki darom pozyskano 14 z tych prac, natomiast 5 obrazów olejnych m.in. „Portret ojca artysty”, „W cieniu kotary” oraz „Śpioch”, zakupiono z funduszu muzeum.

W 1928 roku muzealna kolekcja wzbogaciła się o kolejne 13 dzieł, w tym 6 obrazów olejnych oraz 7 rysunków. W drodze zakupów pozyskano prace: „Studium portretowe”, „Portret szwagra artysty” oraz „Portret siostry artysty”. Ponadto ks. prałat Tadeusz Malczewski ofiarował muzeum dwa obrazy o tematyce religijnej: „Św. Antoni” i „Św. Salomea”, które zostały namalowane dla bydgoskiej fary. Wśród darów znalazły się także rysunki artysty przekazane przez ks. dr. Szczęsnego Dettloffa z Poznania, tj. „Zamek królewski w Berlinie”, „Portret matki artysty” oraz „Student z fajką”.

W 1929 roku do zbiorów Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy trafiły prace wykonane w technice olejnej, w tym „Chłopcy bawiący się pod ruinami zamku bydgoskiego”, „Kwiaciarka", „Śpioch-Leniuszek” oraz „Mała główka” („Leniuszek II”) z okresu królewieckiego, a także rysunek zatytułowany „Portret własny”. W tym samym roku, w ramach wystawy Miejskiej Galerii Obrazów i Rzeźb, prace pochodzące z kolekcji Piotrowskiego zaprezentowano w specjalnie wydzielonej sali mieszczącej się na pierwszym piętrze budynku muzeum przy Starym Rynku 2.

W kolejnych latach kolekcja prac artysty była systematycznie wzbogacana o nowe nabytki. Do zbiorów muzeum zakupiono m.in. obrazy „Jagiełło opłakujący śmierć Jadwigi” oraz „Żniwiarz”. W formie darów do zbiorów trafiły również takie dzieła jak „Autoportret z paletą”, „Portret brata artysty Jana Nepomucena” oraz „Portret bratowej artysty”. W czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945 kontynuowano zakup dzieł do kolekcji Piotrowskiego, pozyskując m.in. obraz „Wąsy Dziadunia” z 1860 r. oraz „Portret damy w białej sukni” z 1858 r.  

W latach 1927-1943 Muzeum Miejskie w Bydgoszczy posiadało 86 prac Maksymiliana Antoniego Piotrowskiego oraz szkicownik zawierający 26 kart.

W ostatnich latach Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy podjęło starania, by odbudować kolekcję prac artysty. Do zbiorów nabyto m.in. obrazy „Motyw włoski – Capri”, „Książę Szaleńców” oraz „Kochankowie z Sorrento”. Obecnie kolekcja zawiera 23 obrazy oraz 13 rysunków.

oprac. Monika Leśniak-Skocka