Przewodnik - Maksymilian Antoni Piotrowski (1813-1875) – malarz idei i historii. Z okazji 150. rocznicy śmierci i 100. rocznicy pierwszej wystawy artysty w Muzeum Miejskim w Bydgoszczy

Maksymilian Antoni Piotrowski urodził się 8 czerwca 1813 w Bydgoszczy. Po ukończeniu nauki w rodzinnym mieście wyjechał do Berlina, gdzie kształcił się w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych, początkowo w „klasie gipsów” i „sali aktów”, a od 1835 roku w klasie malarstwa historycznego Wilhelma Hensla. Następnie kontynuował naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie, gdzie znalazł się pod wpływem Wilhelma Schadowa. Artystyczna podróż do Włoch oraz pobyt w Monachium wpłynęły na ukształtowanie twórczości malarskiej artysty, od wczesnych obrazów sytuujących się w kręgu akademizmu do prac wpisujących się w nurt nazarenizmu. Po kilku latach spędzonych w Berlinie Piotrowski zamieszkał w Królewcu, gdzie został mianowany profesorem Pruskiej Akademii Sztuk Pięknych. Utrzymywał żywe kontakty z ojczyzną, przesyłając swoje prace na wystawy organizowane m.in. przez polskie towarzystwa sztuk pięknych. Odwiedzając rodzinne miasto, tworzył portrety członków rodziny oraz obrazy sakralne przeznaczone dla bydgoskich kościołów. Artysta zmarł 29 listopada 1875 w Królewcu. Został pochowany w Bydgoszczy.

Wczesna twórczość malarza koncentrowała się wokół scen rodzajowych ukazujących intymne ujęcia codzienności. Powstały wówczas prace „Golący się mężczyzna” czy „Bawiący się chłopcy” (1838). W tym samym czasie artysta realizował także portrety bliskich, m.in. „Portret bratanka” (1837) i „Portret ojca” oraz prace o tematyce religijnej, takie jak „Św. Salomea” (1837) czy „Św. Antoni” (1837). Istotnym nurtem jego wczesnej twórczości są także sceny ze środowiska akademickiego – m.in. „Zabawa studentów” („Chrzest fuksa”) oraz „Książę szaleńców”, w których uwidacznia się zamiłowanie artysty do narracyjności i obserwacji życia studenckiego.

W latach 40. XIX w., podczas podróży po Włoszech artysta uległ fascynacji pejzażem włoskim oraz lokalnym kolorytem kulturowym. Stworzył wówczas kompozycje „Mnisi pod Neapolem”, „Pasterz z okolic Pompei” oraz „Lazurowa grota na Capri” (1843). Prace te wyróżniają się luministycznym podejściem do koloru oraz swoistą idealizacją włoskiego pejzażu, wpisując się w nurt romantycznej fascynacji południem Europy.

Punktem zwrotnym w jego twórczości stały się wydarzenia Wiosny Ludów  w 1848 roku. Artysta porzucił lekkie, nastrojowe przedstawienia na rzecz tematyki patriotycznej i zaangażowanej społecznie. Powstają wówczas obrazy takie jak „Rewolucjonista”, „Na barykadach” czy „Wiosna Ludów 1848”.

Po osiedleniu się w Królewcu twórca podejmował liczne realizacje o charakterze reprezentacyjnym i sakralnym. Namalował m.in. „Narodziny Chrystusa” (1854) oraz „Ecce Homo”. Posługiwał się także alegorią i dekoracyjną formą. Powstało m.in. „Alegoryczne przedstawienie błogosławieństwa kolei dla dobra kraju”, które zdobiło plafon królewskiej poczekalni dworca w Królewcu, oraz polichromie w auli tamtejszego uniwersytetu.

Szczególne miejsce w jego dorobku zajmuje malarstwo historyczne. Inspirując się rodzimą tradycją oraz legendami z dziejów Polski, stworzył monumentalne płótno „Ostatnie chwile Wandy” (1859), będące przykładem romantycznej interpretacji narodowej mitologii. Pracę  obecnie można oglądać w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach w Krakowie.

oprac. Monika Leśniak-Skocka