Biblioteka Miejska im. Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu

Historia pewnego budynku. Od Stadt-Bibliothek Graudenz do Biblioteki Miejskiej im. Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu

Biblioteki zarówno te duże, jak i te małe, te miejskie i te na wsiach, wszystkie budzą dobre emocje. Wprowadzają czytelników w świat pasjonujących książek, odkrywają przed nimi obszary nieznane, zaspokajają ciekawość świata. Radość z czytania jest nieporównywalna do czegokolwiek. Nie bez powodu ukuto powiedzenie: kto czyta książki, żyje podwójnie. Biblioteki od zawsze pełnią istotną rolę instytucji kultury. Przechowują, udostępniają i promują zasoby wiedzy, stanowiąc ważny filar edukacyjny.

W erze cyfryzacji, kiedy informacje są na wyciągnięcie ręki, rola bibliotek jako ostoi kultury nie maleje, lecz ewoluuje. Te instytucje przekształcają się, stając się nowoczesnymi centrami edukacji, kultury i rozrywki. Poznajmy dzieje Biblioteki Miejskiej im. Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu oraz jej misję jako instytucji kultury, rolę dla społeczności lokalnej na przestrzeni wieku oraz ewolucję w dobie nowoczesnych technologii.

Główną funkcją biblioteki jest gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie materiałów bibliotecznych, czyli książek, czasopism, map, rękopisów, a także zasobów cyfrowych. Biblioteki umożliwiają czytelnikom dostęp do wiedzy, która jest podstawą edukacji i kształtowania kultury. Szeroki zasób publikacji pozwala na zaspokojenie zróżnicowanych potrzeb czytelników i dotarcie do różnych grup społecznych. Biblioteki są miejscem, do którego można uciec od zgiełku codzienności i zanurzyć się w inny świat poprzez książkę.

Biblioteka pełni ważną rolę w procesie uczenia się, zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Dzięki organizowanym warsztatom, spotkaniom autorskim, zajęciom dla dzieci biblioteki wspierają rozwój intelektualny czytelników. Nieodłącznym elementem biblioteki są czytelnie, w których można w spokoju studiować materiały, korzystać z komputerów i dostępu do Internetu.

Biblioteki mają za zadanie promować czytelnictwo jako wartość kulturową, szczególnie wśród młodszego pokolenia. Działania takie jak zakładanie klubów książki, spotkania z autorami czy konkursy czytelnicze wpływają na zainteresowanie czytaniem, co przekłada się na rozwój umiejętności językowych, krytycznego myślenia i wyobraźni.

Biblioteki często angażują się w życie lokalnej społeczności, promując rodzimych artystów, twórców oraz historię regionu. Organizują wystawy, spotkania czy prelekcje, które wpływają na rozwój lokalnej tożsamości kulturowej.

Biblioteka Miejska im. Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu

Biblioteka Miejska im. Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu jest samorządową instytucją kultury dotowaną przez Gminę-Miasto Grudziądz. Środki finansowe pozyskuje również z innych źródeł: Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz organizacji pozarządowych.

Siedzibą Biblioteki jest okazały neorenesansowy gmach, który powstał z inicjatywy niemieckiego Towarzystwa Starożytności z przeznaczeniem na muzeum i bibliotekę. Ten piękny, zabytkowy budynek stanowi nie tylko wspaniałą oprawę dla zgromadzonych zbiorów, ale również świadczy o tym, jak wielką wagę przywiązywano do kultury i edukacji w przeszłości.

Przez lata swojego funkcjonowania budynek ten był siedzibą różnych organizacji, stając się swoistym centrum dla pasjonatów kultury, historii, sztuki, turystyki i rozrywki. Mieściły się tu Biblioteka Miejska, Muzeum, Miejskie Archiwum, Pomorska Szkoła Sztuk Pięknych prowadzona przez Wacława Szczeblewskiego, Szkoła Malarstwa i Zdobnictwa Wacława Piórczyńskiego, a także Oddział Grudziądzki Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

Historia grudziądzkiej biblioteki, a także historia jej budynku przy ulicy Legionów 28, który na przemian służył jako siedziba instytucji kultury zarówno polskich jak i niemieckich, na swój sposób odzwierciedla historię samego Grudziądza. Miasto to, podobnie jak wiele innych na Pomorzu, było przez lata miejscem rywalizacji dwóch różnych kultur i tradycji narodowych. Gmach, będący świadkiem tych przemian, stał się symbolem bogactwa kulturowego tych ziem.

Przez ponad 100 lat istnienia budynku, niezależnie od różnorodnych etapów historycznych, zawsze był on związany z książką i biblioteką. Jego rola jako centrum kultury i edukacji, pomimo zmieniającej się sytuacji politycznej, podkreśla ważność bibliotek jako instytucji kultury.

Dziś, w dobie cyfryzacji i powszechnego dostępu do informacji, Biblioteka Miejska im. Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu stara się kontynuować swoją misję promowania wiedzy i kultury, udostępniając zarówno tradycyjne, jak i cyfrowe zasoby czytelnicze. Współpracując z lokalnymi szkołami oraz innymi instytucjami kultury, organizuje warsztaty, wykłady, spotkania autorskie, gry terenowe oraz wystawy, które pomagają odkrywać bogactwo literatury, sztuki i nauki. Stawiając na interaktywność i dostosowując się do potrzeb czytelników, biblioteka przyciąga coraz szerszą grupę odbiorców, w tym dzieci, młodzież, dorosłych oraz seniorów. W czasie ferii zimowych i wakacji instytucja organizuje zajęcia dla dzieci i młodzieży. W murach tego zabytkowego budynku odbywają się również wydarzenia kulturalne, takie jak spektakle teatralne czy koncerty, które przyciągają mieszkańców miasta i turystów, wpisując się w bieżące życie kulturalne Grudziądza.

Towarzystwo Starożytności - Stadt-Bibliothek Graudenz

Historia budynku sięga drugiej połowy XIX wieku. W tym okresie elity intelektualne Grudziądza zaangażowały się w tworzenie organizacji pożytku publicznego i stowarzyszeń społecznych, które wzbogacały życie kulturalne i oświatowe miasta. Jednym z takich stowarzyszeń było Towarzystwo Starożytności, które powstało w 1883 roku z inicjatywy dyrektora Gimnazjum Królewskiego Siegfrieda Angera. Celem Towarzystwa było gromadzenie zbiorów z przeszłości i utworzenie muzeum. Miejskie Muzeum Starożytności oficjalnie otwarto 15 czerwca 1884 roku. W kolejnych latach Muzeum przenoszono dwukrotnie, a wraz z jego rozwojem pojawił się pomysł zbudowania nowej siedziby, w której miejsce znalazłaby również biblioteka. Idea ta stawała się coraz bardziej popularna wśród działaczy i ostatecznie została zrealizowana dzięki zapisowi testamentowemu Gustava Roethego, który przekazał miastu 60 tysięcy marek na budowę i wyposażenie muzeum oraz biblioteki. Darowizna ta była niezwykle cenna dla ówczesnych władz miejskich Grudziądza i umożliwiła wzniesienie nowego gmachu.

Budowę rozpoczęto 12 maja 1911 roku. Prace sfinalizowano przed końcem tego samego roku, co oznacza, że budynek powstał w ciągu zaledwie kilku miesięcy. Wejście do gmachu prowadziło przez imponujące schody wachlarzowe z balustradą, a główne drzwi zdobił efektowny, bogato zdobiony portal. Dwupiętrowy budynek wieńczył mansardowy dach pokryty dachówką. Trójkątny fronton na środkowej części czołowej elewacji robił ogromne wrażenie, a nad oknami pierwszego piętra znajdowały się charakterystyczne, łukowate zwieńczenia.

Wokół budynku postawiono stylowy parkan, a furtkę i dwie boczne bramy wykonano z dekoracyjnych kutych elementów. Pomieszczenia na parterze przeznaczono na zbiory muzealne, pierwsze piętro w większości zajmowała biblioteka - Stadt-Bibliothek Graudenz, natomiast na drugim piętrze znajdowały się sale wystawowe.

Uroczyste otwarcie nowego gmachu muzeum i biblioteki miało miejsce 24 maja 1912 roku. Wydarzenie było istotne dla władz miejskich, działaczy Towarzystwa oraz mieszkańców miasta.

Funkcję kierownika biblioteki objął profesor Szkoły Nadrealnej, Hugo Manstein. Książnica była publiczna i służyła mieszkańcom Grudziądza. Jej zbiory liczyły w 1916 roku około 6 tysięcy woluminów. Wśród nich znajdowały się klasyka literatury światowej i niemieckiej, dzieła Schillera, Goethego czy Szekspira, a także dzieła starożytnych filozofów z Arystotelesem, Tacytem i Platonem na czele.

Z myślą o potrzebach muzeum, przywiązywano dużą uwagę do gromadzenia albumów z dziedziny malarstwa, rzeźby, grafiki i architektury. Wszystkie epoki i style sztuki oraz architektury były w nich reprezentowane. Nieocenioną wartość ma kolekcja starodruków, które w znacznej części wywodzą się z tej właśnie biblioteki i przetrwały do współczesnych czasów. Podstawowym dostawcą książek dla biblioteki była niemiecka księgarnia prowadzona przez Arnolda Kriedtego, która przez długi czas działała w Grudziądzu.

W 1913 roku budynek przy ul. Lipowej 28 (dzisiejszej Legionów 28) stał się również siedzibą Archiwum Miejskiego.

Kiedy 23 stycznia 1920 roku polskie władze przejęły kontrolę nad miastem, działalność Towarzystwa Starożytności, które oficjalnie zarządzało Muzeum i Biblioteką, została zakończona.

Działalność Towarzystwa Czytelni Ludowych

23 stycznia 1920 roku Grudziądz powrócił do macierzy spod zaboru pruskiego i dumnie kroczył w stronę odbudowy polskiej tożsamości. Entuzjazm związany z powrotem do Polski był powszechnie odczuwalny. Polskie instytucje zaczęły zastępować te niemieckie, a życie gospodarcze i społeczne nabierało polskiego charakteru.

Wówczas narodził się plan stworzenia biblioteki będącej jednocześnie centrum repolonizacyjnym. Ten pomysł szybko stał się realny. Po niekorzystnym dla Polski plebiscycie na Warmii i Mazurach w 1920 roku, istniała potrzeba przeniesienia Sekretariatu Towarzystwa Czytelni Ludowych (TCL) z Olsztyna do innego ośrodka.

Towarzystwo założone w zaborze pruskim było społeczną organizacją walczącą z germanizacją. Jej celem było umacnianie tożsamości narodowej poprzez różne działania, jak spotkania, odczyty, prelekcje czy zakładanie bibliotek.

Nową siedzibą TCL,  dzięki propozycji prezydenta Józefa Włodka, stał się budynek przy ul. Lipowej 28. Niedługo potem rozpoczęto tworzenie polskiej biblioteki i czytelni pod patronatem Towarzystwa Czytelni Ludowych. Budynek, w którym się mieściły, cechował się przestronnością, nowoczesnością i funkcjonalnością. Z powodzeniem działały tam muzeum, biblioteka i pomieszczenia administracyjne sekretariatu.

Uroczyste otwarcie biblioteki miało miejsce 3 lipca 1921 roku. Początkowo jej zbiory były skromne, liczyły zaledwie kilkaset woluminów, głównie z darowizn. Mimo braku środków biblioteka się rozwijała. Prowadzono liczne akcje mające na celu pozyskanie funduszy, jak np. zbiórki pieniężne z okazji Dnia Oświaty Pozaszkolnej. Wprowadzono także opłaty za korzystanie z biblioteki, co jednak nie rozwiązało jej problemów finansowych.

Biblioteka TCL była otwarta codziennie, a w 1922 roku korzystało z niej 340 czytelników. Księgozbiór stopniowo się powiększał, osiągając w 1939 roku stan 11 185 woluminów. Biblioteka gromadziła literaturę ambitną i prowadziła czytelnię prasy, w której można było przeczytać takie tytuły, jak Tygodnik Ilustrowany, Świat, Bluszcz, Myśl Narodową, Tęczę i oczywiście Gazetę Grudziądzką.

Poruszanie się wśród znacznych zbiorów bibliotecznych wymagało właściwych narzędzi zarówno dla bibliotekarza, jak i czytelnika. Oprócz katalogów drukowanych w bibliotece zastosowano katalog kartkowy: alfabetyczny (oparty na autorze), porządkowy (bazujący na numerze inwentarzowym) oraz rzeczowy, czyli działowy (zgodnie z klasyfikacją obowiązującą w bibliotece). Zgodnie z regulaminem istniała możliwość wypożyczenia jednej książki w języku polskim i jednej w języku niemieckim, a publikacje wielotomowe udostępniano do domu w całości. Rocznie średnio odnotowywano około 30 zaginionych książek - niezwróconych i utraconych. Osobom przetrzymującym wypożyczone pozycje przesyłano upomnienia i nakładano kary, które wpływały później na fundusz TCL.

W roku 1922 komitet miejski TCL ustalił karę na poziomie 50 marek polskich za każdy tydzień zwłoki. Jeśli czytelnik nie mógł zwrócić książki, oczekiwano wpłaty jej ekwiwalentu do kasy, a jeśli nie uczynił tego i przez pół roku nie oddał książki, tracił członkostwo w TCL i prawo korzystania ze zbiorów. Książki należało zwrócić w ciągu 2 tygodni, a jeśli czytelnik był spoza Grudziądza w ciągu miesiąca. Wśród znanych osób, które otrzymały wezwanie do zwrotu książek, był m.in. rotmistrz Henryk Dobrzański z Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Nawet dyrektor TCL z Poznania, ks. Antoni Ludwiczak wypożyczył z Grudziądza książki z niemieckiego księgozbioru i zatrzymał je na tyle długo, że o ich zwrot zabiegał w lutym 1939 roku ks. Władysław Łęga, ówczesny przewodniczący koła TCL.

Większość druków i formularzy wykorzystywanych przy prowadzeniu biblioteki zamawiano w centrali w Poznaniu, ale niektóre prace zlecano grudziądzkim drukarniom: Braci Bażańskich i Władysława Kulerskiego. Korzystano również z usług introligatorskich w Zakładach Graficznych i Wydawniczych Wiktora Kulerskiego.

Z biblioteki korzystali głównie przedstawiciele miejskiej inteligencji i uczniowie szkół średnich. Najpopularniejszym rodzajem czytanej literatury była polska beletrystyka, obejmująca realistyczne powieści obyczajowe, historyczne oraz przygodowe. Poezja nie budziła większego zainteresowania, z wyjątkiem dzieł romantycznych poetów. W książnicy dostępna była też literatura naukowa i popularnonaukowa, ale na jej wypożyczenie decydowali się nieliczni. W Grudziądzu, obok biblioteki przy ulicy Lipowej, działało kilka mniejszych filii i ruchomych bibliotek. W 1922 roku z dubletów książek pochodzących z głównego gmachu utworzono biblioteczkę dla pacjentów szpitala miejskiego. W 1924 rozpoczęła działalność filia wraz z czytelnią na Chełmińskim Przedmieściu, a rok później filia w Małym Tarpnie. W tym samym roku filię uruchomiono również w Mniszku w fabryce Herzfeld i Victorius.

W okresie międzywojennym biblioteka grudziądzka była największą placówką Towarzystwa Czytelni Ludowych na terenie Pomorza. Biblioteka ta działała aż do momentu rozpoczęcia II wojny światowej i wywarła istotny wpływ na kulturalne oblicze Grudziądza, będąc głównym ośrodkiem czytelniczym tego okresu.

II wojna światowa

Wybuch II wojny światowej był końcem grudziądzkiej Biblioteki Towarzystwa Czytelni Ludowych. We wrześniu 1939 roku Niemcy usunęli z budynku i spalili cały zbiór książek, niszcząc wszystkie polskie publikacje, w tym roczniki „Gazety Grudziądzkiej", których nie udało się w pełni odzyskać do dzisiaj. Księgozbiór niemiecki z okresu „Stadt-Bibliothek Graudenz" (1912-1920), przechowywany do tej pory w magazynach bibliotecznych, zasilił kolekcję nowej niemieckiej biblioteki „Stadtbücherei Graudenz". W budynku znalazło się również niemieckie archiwum i muzeum. Na niektórych zachowanych woluminach znajdują się pieczęcie obu tych bibliotek, co dowodzi, że księgozbiór Stadt-Bibliothek Graudenz stanowił bazę dla swojej następczyni.

Biblioteka Miejska w Grudziądzu

W maju 1945 roku, zaledwie półtora miesiąca po zakończeniu działań wojennych, rozpoczęto na nowo organizację biblioteki w gmachu przy ulicy Lipowej 28. W tamtym czasie polska książka była rzadkością, a księgozbiór musiał być tworzony praktycznie od zera. Zaledwie kilka pozycji przetrwało wojenne zniszczenia, w tym dwie encyklopedie. Zebrano książki od mieszkańców miasta, którzy ofiarowali 700 polskich woluminów. Przetrwały one na strychach czy w piwnicach domostw. Wartość każdej ofiarowanej pozycji była ogromna. W miarę upływu czasu, dzięki możliwości wymiany niemieckich książek na polskie w bydgoskim antykwariacie, biblioteka zyskała nowe, polskie pozycje, pozbywając się jednocześnie dubletów czy nieprzydatnych egzemplarzy.

W 1946 roku, opierając się na „Dekrecie o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi” z 17 kwietnia 1946 roku, oficjalnie rozpoczęła działalność Miejska Biblioteka Publiczna w Grudziądzu. Uroczyste otwarcie miało miejsce 20 maja 1946 roku. W grudniu 1946 roku biblioteczny księgozbiór liczył już 1340 woluminów, a z biblioteki korzystało 1140 czytelników. W 1948 roku liczba książek wzrosła prawie dwukrotnie, do 2236 tomów.

Pomimo trudnej sytuacji finansowej biblioteka sukcesywnie się rozwijała. Wpływy ze skromnych opłat czytelniczych (30 zł dla dorosłych, 15 zł dla młodzieży) oraz sporadyczne państwowe dotacje nie wystarczały na pokrycie potrzeb instytucji. Warunki finansowe biblioteki polepszyły się w 1949 roku, gdy przyznano bibliotece pierwszy budżet. To pozwoliło na rozwój sieci bibliotecznej w Grudziądzu oraz tworzenie filii na nowych, oddalonych od centrum osiedlach mieszkaniowych.

Władze komunistyczne aktywnie wspierały inicjatywy biblioteczne, traktując je jako narzędzia politycznej propagandy. Organizacja wystaw, spotkań i dyskusji, a także współpraca z różnorodnymi instytucjami miejskimi były częste. Niemniej jednak, najważniejszym celem było budowanie księgozbioru. Do końca lat 50. biblioteka zgromadziła już 11514 tomów, co przyciągnęło 2831 czytelników i uczyniło ją jedną z największych w regionie.

Budynek pełnił funkcję siedziby dla kilku instytucji i był poddawany wielokrotnym modernizacjom, mającym na celu zwiększenie jego użyteczności.

Gruntowny remont miał miejsce w 1953 roku, wtedy to na pierwszym piętrze urządzono czytelnię z księgozbiorem podręcznym. Muzeum opuściło budynek w 1956 roku, co pozwoliło na urządzenie dwóch sal czytelniczych na parterze, przeznaczonych dla dzieci oraz młodzieży. Część pomieszczeń udostępniono Miejskiemu Archiwum oraz Powiatowej Bibliotece Publicznej. W 1973 roku przeprowadzono kolejny remont, w wyniku którego Czytelnię Naukową przeniesiono na drugie piętro. W roku 1974 archiwum przeniosło się do innej lokalizacji i od tego momentu w budynku znajdowała się tylko biblioteka.

W 1990 roku instytucję przekształcono w jednostkę samorządową. Biblioteka otrzymała statut i nazwę Biblioteka Miejska w Grudziądzu. Z okazji 50-lecia działalności w 1996 roku bibliotece nadano imię Wiktora Kulerskiego, twórcy i wydawcy „Gazety Grudziądzkiej". Odsłonięto wówczas mosiężny odlew popiersia Kulerskiego, który wita nas w holu budynku.

Zbiory biblioteki obejmują przede wszystkim piśmiennictwo polskie, literaturę popularnonaukową i naukową oraz literaturę piękną dla dzieci i dorosłych. Ogromną wartość mają starodruki oraz wydawnictwa pochodzące z dziewiętnastowiecznych grudziądzkich oficyn drukarskich. Biblioteka posiada również unikalne wydawnictwa regionalne z początku XX wieku i okresu międzywojennego oraz współczesne, wśród których znajdują się beletrystyka, dzieła popularnonaukowe, encyklopedie, słowniki, leksykony, monografie, albumy, mapy, plany oraz zbiory audiowizualne.

Księgozbiór biblioteki jest stale aktualizowany. Najbardziej znacząca selekcja miała miejsce po przełomie politycznym w 1989 roku, kiedy z półek usunięto pozycje popierające komunistyczną propagandę.

W krótkim czasie zasoby te zostały uzupełnione nowymi książkami, które prezentowały odmienne podejścia do polityki (demokracja, liberalizm) i ekonomii (gospodarka wolnorynkowa). Zmiany nastąpiły także w literaturze pięknej. Książki pisarzy, którzy wcześniej musieli publikować za granicą lub w tzw. "drugim obiegu", trafiły na biblioteczne półki.

Obecnie zbiory są systematycznie wzbogacane o nowe publikacje, by jak najlepiej odpowiadać na potrzeby czytelników. Biblioteka Miejska wciąż poszukuje nowych form upowszechniania książki i czytelnictwa. Na swojej stronie internetowej www.biblioteka.grudziadz.pl definiuje swoją misję następująco:

 “Misją Biblioteki Miejskiej im. Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu jest popularyzacja czytelnictwa, propagowanie wiedzy i kultury wśród lokalnej społeczności. Realizuje ją gromadząc i udostępniając różnego rodzaju zbiory oraz rozwijając ofertę kulturalno-edukacyjną, którą dostosowuje do zmieniających się potrzeb wszystkich grup użytkowników. Dzięki takim działaniom Biblioteka jest nie tylko nowoczesnym ośrodkiem informacji, edukacji oraz aktywności kulturalnej, ale także utrzymuje trwałą więź z czytelnikami.

Istotne dla Instytucji jest także budowanie poczucia tożsamości społeczności lokalnej, promowanie wiedzy o historii i życiu regionu poprzez pozyskiwanie do zbiorów biblioteki współczesnych i historycznych wydawnictw związanych z Grudziądzem, zwłaszcza uzupełnienie kolekcji wydawnictw Wiktora Kulerskiego. Wzmacnianiu przynależności regionalnej służy promowanie wydawnictw i twórczości lokalnych autorów poprzez organizowanie spotkań autorskich.

Książnica grudziądzka wzmacnia działania w sferze kultury poprzez współpracę z instytucjami kulturalnymi i ośrodkami edukacyjnymi miasta m.in. z Grudziądzkim Towarzystwem Kultury, Centrum Kultury Teatr, Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi, Ogniskiem Pracy Pozaszkolnej, Polskim Związkiem Niewidomych, Miejskim Ośrodkiem Rekreacji i Wypoczynku, Liceum Plastycznym, Państwową Szkołą Muzyczną I i II stopnia, Zakładem Karnym nr 1, Domem Dziennego Pobytu, Warsztatami Terapii Zajęciowej, przedszkolami i szkołami.

Biblioteka digitalizuje zabytki kultury piśmienniczej pozostające w jej zbiorach i udostępnia je w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej poszerzając tym samym e-kolekcję wydawnictw związanych z Grudziądzem i regionem.

Licząc na zyskanie nowej publiczności Biblioteka wychodzi ze swoimi działaniami poza mury placówek bibliotecznych i część wydarzeń przeprowadza w przestrzeni miejskiej.”

Dzięki swoim działaniom Biblioteka Miejska w Grudziądzu stała się ważnym ośrodkiem kultury, rozrywki i wiedzy.

W ciągu ostatnich lat biblioteka wprowadziła również wiele nowoczesnych rozwiązań technologicznych, które ułatwiają korzystanie z jej usług oraz zwiększają dostępność zbiorów dla różnych grup czytelników. Dostęp do internetu, elektroniczne katalogi książek, czy zasoby cyfrowe to tylko niektóre z udogodnień, które biblioteka oferuje swoim użytkownikom. Mieszkańcy Grudziądza mogą korzystać z bezpłatnych kodów dostępu do platform czytelniczych Legimi, Ibuk Libra oraz Empik Go.

Biblioteka dąży do zapewnienia równego dostępu do swoich zbiorów, wzbogacając ofertę o książki z dużym drukiem dla osób słabowidzących i seniorów oraz organizując dowóz książek dla czytelników z chorobami i niepełnosprawnościami.

Pracownicy Biblioteki Miejskiej dwa razy w miesiącu dostarczają samochodem służbowym książki i audiobooki czytelnikom niezdolnym do osobistej wizyty w bibliotece.

Dowozy książek organizuje Wypożyczalnia Główna w drugi czwartek miesiąca, natomiast Filia nr 13 i Ośrodek Czytelnictwa Niepełnosprawnych zajmują się dowozem audiobooków w drugi piątek miesiąca.

Biblioteka Miejska w Grudziądzu to instytucja, która odgrywa istotną rolę w życiu kulturalnym i edukacyjnym miasta, zarówno przez popularyzację czytelnictwa i upowszechnianie wiedzy, jak i angażowanie się w różnorodne inicjatywy na rzecz lokalnej społeczności. Współczesna biblioteka to miejsce, które nieustannie się rozwija, dostosowując swoją ofertę do potrzeb mieszkańców oraz korzystając z najnowszych technologii, aby zapewnić im jak najwyższą jakość usług i dostęp do szerokiej gamy zasobów kulturalnych i edukacyjnych.

Obecna struktura Biblioteki

Wchodząc do budynku przez odrestaurowany wiatrołap, widzimy tablice upamiętniające Pomorską Szkołę Sztuk Pięknych i Wacława Szczeblewskiego oraz Polskie Towarzystwo Krajoznawcze i Władysława Łęgę.

Prace konserwatorsko-restauratorskie przeprowadzono również w holu i na klatce schodowej. Przywrócono wnętrzom pierwotną formę i kolorystykę, odkrywając dawne cenne sztukaterie i polichromie.

Na parterze głównego budynku znajduje się Czytelnia Czasopism, która gromadzi prasę lokalną i ogólnopolską od 1945 roku, w tym: lokalne dzienniki, czasopisma społeczno-polityczne, publikacje dotyczące architektury, informatyki, ochrony środowiska, muzyki oraz wiele innych. Czytelnia to pomieszczenie wielofunkcyjne, w którym wyodrębniona jest przestrzeń do aktywnej pracy z seniorami oraz strefa wyposażona w stanowiska komputerowe przeznaczone do prowadzenia szkoleń. Pomieszczenie wyposażone jest w system audiowizualny i pętlę indukcyjną.

Na tej kondygnacji znajdują się gabinet dyrektora, sekretariat, szatnia, introligatornia i toalety.

Na pierwszym piętrze zlokalizowana jest Wypożyczalnia Główna. Wśród dostępnych pozycji czytelnicy mają do wyboru beletrystykę i pozycje popularnonaukowe przeznaczone dla młodzieży i dorosłych, utwory literackie w językach obcych, takich jak niemiecki, angielski, francuski, rosyjski, a także lektury szkolne dla uczniów szkół podstawowych i średnich. W roku 2022 zakupiono książki w języku ukraińskim.

W Wypożyczalni czytelnik ma wolny dostęp do części księgozbioru. Pozostałe woluminy znajdują się w magazynie, który obsługuje bibliotekarz. Magazyn składa się z trzech poziomów o konstrukcji stalowo-drewnianej, z własną klatką schodową. Ażurowa podłoga zapewnia właściwą cyrkulację powietrza.

W 2020 roku dział przeszedł renowację. Został wyposażony w nowoczesne regały oraz meble modułowe, w tym szafy, biurka, stoliki, krzesła i siedziska. Powstał także przyjemny kącik czytelniczy z komfortową kanapą oraz kwitnącym regałem, a ponadto wygodne stanowisko do przeglądania katalogu online na komputerze. Dodatkowym udogodnieniem dla użytkowników są składane blaty i krzesełka umiejscowione przy ścianie z oknami. W ramach prac renowacyjnych odnowiono również parkiet.

Naprzeciwko Wypożyczalni Głównej znajduje się Dział dla Dzieci i Młodzieży. Młodzi czytelnicy znajdą tam lektury szkolne oraz literaturę piękną i popularnonaukową. Dział unowocześniono w 2021 roku. Stare meble zastąpiono nowymi, takimi jak składane stoły na kółkach czy krzesła. Powstał również kolorowy kącik dla maluchów, gdzie najmłodsze dzieci mogą odkrywać literaturę dziecięcą poprzez zabawę. Zakupiono także różne pomoce do zajęć edukacyjnych, między innymi "Magiczny dywan", czyli interaktywną podłogę (matę, rzutnik, zestawy gier i zabaw) oraz cztery komplety "Lego WeDo 2.0" do warsztatów z robotyki.

Na drugim piętrze znajduje się Dział Naukowy z Czytelnią Główną oraz Czytelnią im. Adama Wolnikowskiego. Księgozbiór charakteryzuje się uniwersalnością – obejmuje podstawowe dawne i współczesne bibliografie, literaturę bibliologiczną, słowniki, encyklopedie i informatory w szerokim zakresie. W księgozbiorze reprezentowane są wszystkie dziedziny wiedzy łącznie z kompletami dzieł oraz tekstów literackich i historycznych.

Najistotniejszym elementem zasobu Działu Naukowego jest zbiór regionalny, a ważną jego częścią są wydawnictwa wydrukowane przez grudziądzkich drukarzy i wydawców, takich jak Carl Gotthilf Roethe, Georg Jalkowski czy Julius Gaebl. Szczególnie wartościowe są prace Xawerego Froelicha, Sekretarza Sądu Powiatowego i badacza historii miasta, dzieła ks. Władysława Łęgi, Ludwika Łydki oraz Józefa Błachnio. Znaczną część regionaliów stanowią wydawnictwa Zakładów Graficznych i Wydawniczych Wiktora Kulerskiego z rocznikami “Gazety Grudziądzkiej”.

Oprócz tego dostępne są także zbiory specjalne, takie jak mikrofilmy, kasety wideo czy płyty CD. Z kolei w drugiej czytelni znajdują się zbiory przekazane testamentem przez grudziądzkiego miłośnika książek i historyka Adama Wolnikowskiego. Zawierają one literaturę historyczną obejmującą wartościowe publikacje dotyczące Ziemi Chełmińskiej, Pomorza Gdańskiego oraz Grudziądza, zarówno w języku polskim, jak i niemieckim.

W czytelni znajduje się zbiór książek o historii wojskowości, ze szczególnym uwzględnieniem Centrum Wyszkolenia Kawalerii i 18 Pułku Ułanów Pomorskich i tzw. Biblioteczka Kawaleryjska.

W czytelni umiejscowiony jest terminal komputerowy systemu elektronicznych wypożyczeń międzybibliotecznych Academica, na którym użytkownik może bezpłatnie korzystać z pełnotekstowych publikacji ze zbiorów Biblioteki Narodowej – monografii, podręczników, skryptów, artykułów oraz czasopism naukowych.

W 2022 roku czytelnie przeszły gruntowną modernizację. Unowocześniono instalację elektryczną, komputerową i oświetlenie oraz zakupiono nowe meble biblioteczne.

Na tej kondygnacji znajduje się Dział Metodyki i Promocji, zajmujący się nadzorem merytorycznym nad działalnością filii Biblioteki, koordynacją i organizacją wydarzeń  kulturalnych oraz promocją działań książnicy.

Gmach posiada dwie kondygnacje, do których czytelnicy nie mają dostępu. Strych pełni rolę techniczną i jest wyłączony z użytkowania. W piwnicy znajdują się: Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów, Dział Finansowo-Księgowy, Informatyk, Pracownia Digitalizacji ze skanerem książkowym, Magazyny Czasopism z przesuwnymi regałami, Składnica Akt i pomieszczenie socjalne.

Gmach Biblioteki jest dostosowany dla osób ze szczególnymi potrzebami. Zamontowano windę zewnętrzną, której wejście znajduje się na tyłach budynku. Jedna z toalet spełnia standardy dostępności.

Książnica otoczona jest ogrodem. Frontowa część jest urządzona w stylu francuskim. Za budynkiem znajduje się Zakątek Wiktora Kulerskiego. W ogrodzie funkcjonuje Letnia Czytelnia, dostępna dla wszystkich pragnących spotkać się w zacisznym miejscu, w otoczeniu zieleni, miło spędzić czas oraz uczestniczyć w organizowanych wydarzeniach.

Biblioteka Miejska to także osiem filii.

Filia nr 1 mieści się na osiedlu Lotnisko przy ulicy Nauczycielskiej 19 w budynku Szkoły Podstawowej nr 21. W ofercie znajdują się książki dla dzieci, młodzieży i dorosłych, lektury szkolne oraz popularne czasopisma takie jak Gazeta Pomorska, Przyjaciółka czy Świerszczyk. W placówce odbywają się cykliczne spotkania w ramach: „Bajkowego Poranka”, Klubu Gier Planszowych Juniora, „Lotniczanek” oraz Klubu Gier Planszowych Seniora. W 2017 roku przeprowadzono remont, który przyniósł nową aranżację pomieszczeń oraz funkcjonalne wyposażenie.

Filia nr 3 znajduje się na osiedlu Strzemięcin przy ulicy Korczaka 23 w budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcących. Księgozbiór obejmuje różne gatunki literackie oraz lektury dla uczniów. Prasa dostępna na miejscu to Gazeta Pomorska i Kubuś Puchatek. W bibliotece organizowane są spotkania z cyklu „Kącik Kreatywne Rączki” oraz „Książkowe popołudnia z ciocią Jadzią”. W 2018 roku przeprowadzono remont i zmieniono aranżację wnętrza.

Filia nr 4 to placówka mieszcząca się w budynku na osiedlu Chełmińskim przy ulicy Tytoniowej 1. Została wybudowana w 1962 roku w ramach Społecznego Funduszu Odbudowy Kraju i Stolicy. Biblioteka dysponuje przede wszystkim literaturą piękną i popularnonaukową oraz dwoma tytułami prasowymi: Gazetą Pomorską i Świerszczykiem. W 2016 roku powstał kącik edukacyjno-zabawowy zrealizowany dzięki Grudziądzkiemu Budżetowi Obywatelskiemu. W kolejnych latach przeprowadzono także prace związane z elewacją i ogrodzeniem.

Z kolei Filia nr 7 usytuowana jest wśród pawilonów handlowych na osiedlu Kawalerii Polskiej przy ul. Chopina 33. Jest filią z największą liczbą książek i czasopism. W zasobie placówki znajdują się rozbudowane działy naukowe, w szczególności pedagogika, psychologia i socjologia, przejęte po zlikwidowanej, specjalistycznej Filii Pedagogicznej. Z tytułów prasowych dostępne są: Gazeta Pomorska, Gazeta Wyborcza, Newsweek Polska, Pani oraz czasopisma pedagogiczne: Dyrektor Szkoły, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, Szkoła Specjalna, Wychowanie Na Co Dzień, Wychowanie w Przedszkolu i Życie Szkoły. Organizowane są również cykliczne spotkania „Bajkowy Świat Książki”.

Filia nr 8 zlokalizowana jest na osiedlu Rządz przy ulicy Łęgi 2. Oferuje czytelnikom szeroką gamę literatury oraz czasopisma, takie jak: Gazeta Pomorska, Newsweek Polska, Kobieta i Życie czy Poradnik Domowy. W placówce odbywają się cykliczne spotkania pod hasłem „Inspiracje plastyczne w świecie bajki”.

Filia nr 11 znajduje się na terenie Regionalnego Szpitala Specjalistycznego im. dr. Władysława Biegańskiego w Grudziądzu przy ul. Rydygiera 15/17. Poza standardowym księgozbiorem udostępnia specjalistyczny księgozbiór medyczny. Służy głównie personelowi szpitala oraz pacjentom, którym dostarcza się książkę bezpośrednio na salę chorych. Ze zbiorów mogą korzystać również pozostali mieszkańcy miasta.

Filia nr 13 i Ośrodek Czytelnictwa Niepełnosprawnych to integracyjna placówka, zlokalizowana na osiedlu Kuntersztyn przy ulicy Mikołaja z Ryńska 1-7. W ofercie znajdują się książki dla dzieci, młodzieży i dorosłych, lektury szkolne oraz zbiory specjalne, takie jak: audiobooki, książki nagrane w systemie „czytaka”, książki w języku Braille’a oraz popularne czasopisma takie jak: Gazeta Pomorska, Przyjaciółka i Świerszczyk. Ponadto raz w miesiącu pracownicy dowożą książki do domów osób z niepełnosprawnościami. Od 1999 roku działa jako ośrodek dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Zlikwidowano wszystkie bariery architektoniczne oraz zamontowano pętlę indukcyjną. Filia posiada sprzęt komputerowy przeznaczony dla czytelników z niepełnosprawnościami. W 2017 roku wyposażono placówkę w nowoczesne urządzenia multimedialne, które wspomagają realizację wielu wydarzeń kulturalno-edukacyjnych. Wśród grudziądzkich bibliotek jest wiodącą pod względem liczby organizowanych imprez.

Filia nr 14 mieści się na osiedlu Mniszek przy ul. Mazurskiej 2a. Księgozbiór to głównie literatura piękna i popularnonaukowa dla dzieci, młodzieży i dorosłych oraz lektury szkolne. Posiada następujące tytuły prasowe: Gazeta Pomorska, Poradnik Domowy, Działkowiec, Świerszczyk. Oferuje czytelnikom cykliczne spotkania: „Ręce pełne pomysłów” i „Planszówkowy zawrót głowy”.

 Oferta  

• Katalog online
• Książkomat
• Bezpłatny internet
• Komputer z oprogramowaniem biurowym MS Office
• Wydruki komputerowe (usługa płatna)
• Ksero (usługa płatna)
• Skanowanie
• Wypożyczenia międzybiblioteczne

Miejska Biblioteka im. Wiktora Kulerskiego korzysta z doświadczeń minionych epok, jednocześnie wdrażając nowoczesne metody pracy z czytelnikami i rozwijając swoją ofertę. W ramach działalności przygotowuje różnorodne inicjatywy, takie jak: spotkania autorskie, warsztaty plastyczne i literackie dla dzieci i młodzieży, wykłady, Dyskusyjne Kluby Książki, spotkania z czytelnikami, zajęcia edukacyjne, udostępnianie gier planszowych, które pozwalają na większe zaangażowanie mieszkańców w życie kulturalne miasta. Biblioteka wychodzi również poza mury swojej siedziby i uczestniczy w życiu miasta organizując różne wydarzenia, np. gry terenowe, rajdy rowerowe “Odjazdowy Bibliotekarz” czy konkursy.

Zbiory biblioteki są świadectwem długiej tradycji czytelniczej. Przechowując je i udostępniając, instytucja pełni ważną rolę w zachowaniu dziedzictwa kulturowego Grudziądza, a także w kreowaniu nowych wartości kulturalnych i edukacyjnych.

Dzięki swojemu zaangażowaniu w życie lokalnej społeczności w dużej mierze przyczynia się do rozwoju kultury czytelniczej i naukowej rejonu Grudziądza. Wspierając inicjatywy edukacyjne, organizując wydarzenia kulturalne i angażując różne grupy społeczne, biblioteka nie tylko kontynuuje długą tradycję swoich poprzedników, ale także wpisuje się w szerokie ramy współczesnej działalności kulturalnej, mającej na celu rozwój intelektualny, kreatywny i społeczny mieszkańców Grudziądza.

Opowieść o Bibliotece Miejskiej im. Wiktora Kulerskiego to historia bogata w wydarzenia, postacie i inicjatywy, które wpłynęły na kształtowanie tożsamości kulturowej Grudziądza i jego mieszkańców. Biblioteka, jako instytucja kultury, jest żywym dowodem na to, że czytelnictwo, wiedza i nauka mają kluczowe znaczenie dla rozwoju społeczności lokalnych i kontynuowania ich dziedzictwa kulturowego.

Media Społecznościowe