Zespół dworsko – parkowy w Bartoszewicach

Dwór w Bartoszewicach położony jest niedaleko drogi łączącej Płużnicę z Wąbrzeźnem. Administracyjnie przynależy do gminy Płużnica. Bartoszewice mają długą i zawiłą historię, w której przechodziły z rąk do rąk wielu właścicieli. W końcu w testamencie po właścicielu ziemskim o nazwisku Niemeyer otrzymał Bartoszewice jego syn Heinrich. Jednak w 1901 roku odsprzedał go swojej siostrze zamężnej z P. E. von Pflugiem. Pflug zapłacił za Bartoszewice 425000 marek. To właśnie tej rodzinie zespół dworsko – parkowy w Bartoszewicach zawdzięcza swoje istnienie.

W północnej części parku Pflugowie wznieśli willę. Było to prawdopodobnie w latach 1913-1917. Budynek jest piętrowy z zaadaptowanym do zamieszkania poddaszem oraz całościowo podpiwniczony na fundamencie kamienno-ceglanym. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów willi są jej schody, szerokie i zapraszające, które prowadzą do głównego wejścia ukrytego w specjalnym architektonicznym zagłębieniu zwanym ryzalitem. Na wysokości poddasza zamontowano konstrukcję szachulcową. Dach kryty jest dachówką i ma częściowo mansardowy kształt. Z przodu znajduje się wykusz z balkonem. Z dawnych czasów zachowała się drewniana klatka schodowa oraz stolarka okienna i drzwiowa. Gmach zdobią okazałe stropy belkowe i bogate sztukaterie na parterze. Ciekawym atutem jest herb rodowy rodziny von Pflug, który umieszczono na drzwiach wejściowych, co czyni tę willę nie tylko piękną, ale i pełną historii.

Willa w Bartoszewicach stanowi fascynujący przykład architektury z początku XX wieku. O jej unikalności świadczy wiele elementów, począwszy od funkcjonalnego układu wnętrz po asymetryczną elewację. Budowla wyróżnia się kamieniem wyłożonym przyziemiem oraz gładkimi opaskami wokół okien i drzwi, które są jeszcze bardziej widoczne na tle szorstko otynkowanej elewacji. Dodatkowym, masywnym elementem są balustrady, które zdobią zarówno schody, jak i taras.

Jednak to nie tylko willa przyciąga uwagę w tym kompleksie. Otaczające ją zabudowania gospodarcze i inwentarskie są zgrupowane na rozległym podwórku. Niezwykle interesujący jest również potężny, czterokondygnacyjny spichlerz datowany na rok 1913. Obok niego znajduje się kuźnia z 1911 roku, z charakterystycznymi podcieniami i ryglową konstrukcją szczytów. Nie można też przejść obojętnie obok innych budynków, jak chlew i obora, zbudowane z czerwonej cegły w 1909 roku. W zachodniej części podwórza stoi jeszcze jeden ciekawy obiekt - murowana rządcówka, datowana na koniec XIX wieku. Być może kiedyś pełniła rolę dworu. Jej elewacja zdobiona jest techniką boniowania, a bogate gzymsy i opaski okienne dodają jej nie tylko elegancji, ale także podkreślają jej historyczną wartość.

Wokół dworu rozciąga się przepiękny park o powierzchni niemal 4 hektarów, założony w połowie XIX wieku i później przekształcony przez rodzinę von Pflug. Park jest niemal malowniczą oazą, z dwoma stawami. Jest to miejsce, gdzie natura i sztuka krajobrazu wchodzą w harmonijną symbiozę. Różnorodność gatunków drzew jest imponująca – od topól i lip przez buki po dęby, wiele z nich stanowiące starodrzewie. Wiek niektórych drzew sięga nawet 250 lat. Występują także daglezje i czerwone dęby.

Na południowym krańcu parku można znaleźć duży głaz narzutowy, na którym kiedyś umieszczona była tabliczka upamiętniająca Günthera von Pfluga, dawnego właściciela majątku.

Zespół dworsko-parkowy został oficjalnie uznany za zabytek w 1998 roku. Co więcej, wyróżnia się nie tylko z powodu pięknej architektury, ale i dzięki urokowi zielonych zakątków, które stanowią integralną część tego wyjątkowego kompleksu. Wszystko to sprawia, że jest to miejsce o ogromnej wartości historycznej, architektonicznej i przyrodniczej.^[1]

^[1] Zob. Grupa Projektowa ZOOM, Dziedzictwo kulturowe gminy Płużnica, W:Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Płużnica, Płużnica-Gdańsk 2009, s.134-135.